Jednym z obszarów wsparcia Programu Polska Wschodnia 2014-2020, podobnie jak w przypadku jego poprzednika – Programu Rozwój Polski Wschodniej, będzie infrastruktura transportowa – niezbędny czynnik rozwoju makroregionu. Swoistą nowością w Programie będzie dofinansowanie inwestycji kolejowych.
Znaczna część środków Programu Polska Wschodnia 2014-2020 (PO PW) – 330 mln euro – przeznaczona zostanie na realizację działania pn. „Ponadregionalna infrastruktura kolejowa”. Inwestycje PO PW zostały zaplanowane tak, aby wzmacniały przedsięwzięcia współfinansowane z Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, a jednocześnie były komplementarne do działań w zakresie infrastruktury kolejowej, realizowanych za pośrednictwem Regionalnych Programów Operacyjnych województw Polski Wschodniej.
Spójne połącznia kolejowe między regionami
Program Polska Wschodnia obejmie wsparciem linie kolejowe tworzące tzw. Magistralę Wschodnią. Zgodnie z Dokumentem Implementacyjnym do Strategii Rozwoju Transportu do 2020 r. jest to ciąg komunikacyjny łączący miasta wojewódzkie makroregionu, który przebiega przez: Olsztyn–Korsze–Kętrzyn–Giżycko–Ełk–Białystok–Czeremcha–Siedlce–Łuków–Dęblin–Lublin–Kraśnik–Tarnobrzeg–Kolbuszowa–Rzeszów wraz z odgałęzieniem do Kielc przez: Tarnobrzeg–Ostrowiec Świętokrzyski–Skarżysko.
Inwestycje służyć będą poprawie dostępności kolejowej Polski Wschodniej poprzez wzrost jakości infrastruktury istniejących linii (m.in. podniesienie ich parametrów technicznych, wymiana przestarzałych elementów, wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań oraz elektryfikacja niektórych odcinków). PO PW obejmie dofinansowaniem przedsięwzięcia dotyczące infrastruktury liniowej, jak również inwestycje w infrastrukturę punktową, tj. obiekty obsługi podróżnych (przystanki, wiaty, kładki dla pieszych, które przystosowane będą do potrzeb osób o ograniczonej mobilności), a także przejazdy kolejowe i inne obiekty inżynieryjne.
Prace obejmą także rozwój systemów sterowania ruchem oraz systemów informacji pasażerskiej. Zakres poszczególnych przedsięwzięć realizowanych przez PKP PLK S.A. będzie zależeć przede wszystkim od stanu danego odcinka, jego specyfiki oraz roli, jaką odgrywa w ponadregionalnym systemie połączeń kolejowych. Program współfinansuje m.in. prace na obecnie nieczynnej linii kolejowej nr 52 na odcinku Lewki – Hajnówka, dzięki którym ruch na tej trasie zostanie przywrócony.
Szybciej, wygodniej, bezpieczniej
Kompleksowe inwestycje w ponadregionalną infrastrukturę kolejową doprowadzą przede wszystkim do podwyższenia parametrów technicznych istniejących linii, co z kolei spowoduje zwiększenie przepustowości połączeń między miastami wojewódzkimi Polski Wschodniej. Ponadto, pociągi będą mogły zwiększyć swoją prędkość (w przypadku najszybszych pociągów pasażerskich wzrost prędkości wyniesie średnio o 20 km/h). W rezultacie wdrożenia PO PW, zmodernizowana infrastruktura kolejowa ułatwi przemieszczanie się pomiędzy ważnymi ośrodkami makroregionu, czyniąc je szybszym, bardziej komfortowym i bezpiecznym. Umożliwi to mieszkańcom Polski Wschodniej łatwiejszy dostęp do rynków pracy, ośrodków kształcenia oraz usług publicznych, zlokalizowanych w ośrodkach wojewódzkich lub subregionalnych.
Wzrost atrakcyjności gospodarczej
Modernizacja infrastruktury kolejowej w wyniku realizacji projektów PO PW sprawi, iż przewozy towarowe staną się bardziej efektywne i opłacalne. Zwiększenie spójności transportowej Polski Wschodniej będzie ponadto sprzyjać rozwojowi współpracy gospodarczej wewnątrz makroregionu. Jednocześnie, realizacja PO PW w zakresie projektów kolejowych przyczyni się do zwiększenia atrakcyjności gospodarczej, m.in. poprzez poprawę dostępności zewnętrznej makroregionu, a także wzrost dostępności subregionów, które nie sąsiadują bezpośrednio z najważniejszymi ciągami komunikacyjnymi.
Z korzyścią dla środowiska
Poza ekonomicznymi i społecznymi korzyściami wynikającymi ze wzrostu jakości połączeń kolejowych, należy zwrócić uwagę na jeszcze jeden bardzo ważny aspekt. Możliwość szybszego i sprawniejszego przemieszczania się między miastami wojewódzkimi w Polsce Wschodniej doprowadzi do zwiększenia w makroregionie udziału transportu kolejowego w przewozach towarowych i pasażerskich. Spowoduje to odciążenie dróg, a w konsekwencji ograniczenie negatywnego oddziaływania transportu na środowisko, przede wszystkim poprzez redukcję emisji spalin. Zachowana zostanie więc zasada zrównoważonego rozwoju, co jest szczególnie istotne w przypadku obszaru o unikalnych walorach przyrodniczych, jakim jest Polska Wschodnia.
***
Wsparcie infrastruktury kolejowej w ramach Programu Polska Wschodnia będzie skutkować poprawą dostępności transportowej zewnątrz- i wewnątrzregionalnej, zgodnie ze Strategią rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020. Współfinansowane projekty przyczynią się do wzrostu bezpieczeństwa ruchu kolejowego, ograniczenia wpływu transportu na środowisko, zwiększenia przepustowości infrastruktury transportowej oraz integracji systemu transportowego, przy zachowaniu ich efektywności ekonomicznej.